KAVADARLI.com

Sinema

Kaçan kurtulur!

       Hapishane öyküleri ve firar girişimleri sinema tarihi boyunca defalarca ele alınan konular arasındadır. Bazı öyküler mahkumun firar ettiği noktadan başlar, bazıları ise firar etmesiyle biter. Kimi mahkumlar başarılı olurlar, kimileri ise sadece denemekle yetinmek zorunda kalırlar. Bu derlemede sinema tarihindeki dikkat çekici firar öykülerini hatırlıyoruz.

Yazan: Güven KAVADARLI


KELEBEK (PAPILLON)

Yönetmen: Franklin J. Schaffner Oyuncular: Steve McQueen (Henri 'Papillon' Charriere), Dustin Hoffman (Louis), Victor Jory (Kızılderili şefi), Don Gordon (Julot), Anthony Zerbe (Toussaint), Robert Deman (Maturette), Woodrow Parfrey (Clusiot), Bill Mumy (Lariot), William Smithers (Müdür Barrot), Mills Watson (Gardiyan) Yapım Yılı: 1973

 

       Ömrü bir gün olsa en mutlu olacak kelebek Henri Charriere olurdu herhalde. Vücudundaki dövmeden dolayı kelebek lakabını alan Charriere'in gerçek yaşam öyküsünden uyarlanan yapım için, "Geceyarısı Ekspresi" ile beraber bugüne kadarki en irrite edici hapishane filmi desek yeridir. Haksız yere cinayetle suçlanan Charriere'nin 1968 yılında yazdığı otobiyografisinden uyarlanan filmde, yüreğimizi daraltan sayısız sahneye şahit oluruz.  Birçok firar girişimi ve hücre cezaları sonunda yolu Şeytan Adası'na düşen Charriere, burada cesaret isteyen son bir girişimde daha bulunacaktır. McQueen aynı duruma bu filmden on yıl önce "Büyük Firar"da da düşmüştü ama o hikayedeki cazibesinden bu defa nasibini almıyor. Yapım sadece en iyi özgün müzik (Jerry Goldsmith) dalında Oscar'a aday gösterilir ama McQueen en iyi erkek drama oyuncusu dalında Altın Küre kazanır.

 

KADER BAĞLAYINCA (THE DEFIANT ONES)


Yönetmen: Stanley Kramer Oyuncular: Tony Curtis (John), Sidney Poitier (Noah), Theodore Bikel (Şerif Max), Charles McGraw (Frank), Lon Chaney Jr. (Sam), Cara Williams (İsimsiz kadın), Claude Akins (Mack) Yapım Yılı: 1958 Ödül: En İyi Özgün Senaryo ve En İyi Görüntü Yönetmeni Oscar'ı

       Birbirlerine zincirle bağlı biri zenci diğeri beyaz iki mahkum güneydeki bir hapishaneden firar ederler. Peşlerinde polis olmasına rağmen yol boyunca birbirleriyle didişmekten geri kalmayan firariler, sığınabilecekleri bir yer ararlar. Amerika’nın güneyinde olmaları zenci mahkumun işini daha da güçleştirmektedir çünkü o dönemde güney insanlarının siyahlara bakışı pek iç açıcı değildir. Beyaz firariyse çocuğuyla beraber yaşayan bir kadına aşık olacaktır. İyi bir kaçış filmi olmaktan öte, iyi bir dönem filmi olan “Kader Bağlayınca”, en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi erkek oyuncu (Tony Curtis ve Sidney Poitier), en iyi yardımcı erkek oyuncu (Theodore Bikel), en iyi yardımcı kadın oyuncu (Cara Williams) ve en iyi kurgu dallarında Oscar’a aday gösterilir. Başrollerini Laurence Fishburne ve Stephen Baldwin’in oynadıkları 1996 tarihli “Fled”, bu filmden yola çıkılarak yapılmış ama kalite olarak yanına bile yaklaşmayı başaramamıştır.

 

 

BÜYÜK FİRAR (THE GREAT ESCAPE)


Yönetmen:
John Sturges Oyuncular: Steve McQueen (Hilts), James Garner (Hendley), Richard Attenborough (Bartlett), James Donald (Ramsey), Charles Bronson (Willinski), Donald Pleasence (Blythe), James Coburn (Sedgwick) Yapım Yılı: 1963 Devam: The Great Escape II: The Untold Story (1988) (TV filmi)

       İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan gerçek bir kaçış hikayesini anlatan “Büyük Firar”, üç saate yakın süresiyle sinema tarihi boyunca yapılmış en eğlenceli ve heyecanlı filmlerden biridir. Bir Nazi toplama kampında esir düşen müttefik kuvvetlere ait askerler, başarısızlıkla sonuçlanan birkaç bireysel firar girişiminden sonra topluca kaçmak için tünel kazmaya başlarlar. Kamptakilerin büyük bir kısmı firar etmeyi başarsa da hemen hemen tamamına yakını tekrar yakalanır ve Naziler tarafından katledilir. Mükemmel oyuncu kadrosu, harika görüntüleri (renkli) ve Elmer Bernstein’ın etkili müziği sayesinde sinema klasikleri arasına girmeyi başaran “Büyük Firar”ın en unutulmaz anı, Steve McQueen’in özgürlüğü birkaç santimle kaçırdığı motosiklet sahnesidir. Film en iyi kurgu dalında Oscar’a aday gösterilir.

 

 

PARMAKLIKLAR ARKASINDA (COOL HAND LUKE)


Yönetmen:
Stuart Rosenberg Oyuncular: Paul Newman (Luke), George Kennedy (Dragline), J.D. Cannon (Red), Lou Antonio (Koko), Robert Drivas (Steve), Strother Martin (Patron), Jo Van Fleet (Arletta) Yapım Yılı: 1967 Ödül: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Oscarı (George Kennedy)


       Parkmetreleri kırarken yakalanan Luke lakaplı serseri bir genç, mahkumların yol işlerinde çalıştırıldığı kamp şeklinde bir hapishaneye gönderilir. İlk başta soğuk karşılanan Luke, daha sonra “patron” şeklinde hitap edilen görevlilere karşı gösterdiği mücadele ve kaçma girişimleriyle mahkumların gözünde bir numaralı adam olmayı başarır. Bir saat içinde 50 haşlanmış yumurta yeme iddiası gibi eğlenceli sahnelere sahip olan film, içinde gizlemeye çalıştığı yoğun hüznü finalinde ortaya çıkarır. Son firar girişimi Luke’a pahalıya mal olacaktır. En iyi erkek oyuncu (Paul Newman), en iyi uyarlama senaryo ve en iyi özgün müzik (Lalo Schifrin) dallarında Oscar’a aday gösterilen film, defalarca izlenilse bile çekiciliğini asla yitirmiyor. Tecrübeli oyuncu George Kennedy ise kazandığı ödülü sonuna kadar hak ediyor. Patron rolündeki Strother Martin'in sarf ettiği, sinema tarihine geçen "
What we've got here is... failure to communicate" (Burda sahip olduğumuz şey... iletişim eksikliği) cümlesi yıllar sonra Guns N' Roses'ın "Civil War" şarkısının girişinde kullanılır.

 

 

PARAYI AL VE KAÇ (TAKE THE MONEY AND RUN)


Yönetmen:
Woody Allen Oyuncular: Woody Allen (Virgil), Janet Margolin (Louise), Marcel Hillaire (Fritz), Lonny Chapman (Jake), Jan Merlin (Al), James Anderson (Müdür), Jacquelyn Hyde (Miss Blaire) Yapım Yılı: 1969

       Woody Allen kendine özgü mizahıyla kaçış filmlerini alaya alıyor. “Kader Bağlayınca” filmine bariz göndermelerde bulunan sahneler dışında, “Parayı Al ve Kaç”ta unutulmaz bir kaçış denemesine de şahit oluruz. Woody Allen’ın canlandırdığı Virgil, hücresindeki sabunu oyarak onu tabanca şekline sokar ve ayakkabı cilası ile de boyar. Planı tıkır tıkır işleyen ve gardiyanları esir almayı başaran Virgil’in tek şanssızlığı ise dışarı çıktığında yağmura yakalanması olur. Şanssız firari birkaç saniye içinde kendini bir köpük yığınıyla gardiyanları tehdit eder pozisyonda bulur. Görüldüğü gibi zeki, yaratıcı ve becerikli olmak da bazen neticeye ulaşmak için yeterli olmuyor!

 

 

ALCATRAZ’DAN KAÇIŞ (ESCAPE FROM ALCATRAZ)


Yönetmen:
Don Siegel Oyuncular: Clint Eastwood (Frank), Patrick McGoohan (Müdür), Robert Blossom (Doc), Fred Ward (John), Paul Benjamin (İngiliz), Larry Hankin (Charley), Jack Thibeau (Clarence) Yapım Yılı: 1979

       Dünyanın en meşhur ve kaçılması en zor hapishanesini konu alan gerçek bir hikaye... “Alcatraz’dan Kaçış”, 1962 yılında gerçekleşen firar olayını neredeyse bir belgesel titizliğinde ele alıyor. Hatta o kadar eğitici ki, filmi izleyen herkes aynı yöntemi kullanarak Alcatraz’dan kaçmayı başarabilir. Film, “Cehennem Silahı” serisinin sempatik zenci oyuncusu Danny Glover’ın rol aldığı ilk yapım olma özelliğine de sahip... Günümüzde turistik gezilere ev sahipliği yapmaktan başka bir işlevi olmayan tarihi hapishane, 1996 yılında “The Rock” filminde bir kez daha beyazpedede göründü. Nicolas Cage ve Sean Connery’nin canlandırdıkları kahramanların amacı bu kez firar etmek değil, aksine kötü niyetli bir askeri birliğin eline geçen Alcatraz’a girmeyi başarmaktı.

 

 

NEW YORK’TAN KAÇIŞ (ESCAPE FROM NEW YORK)


Yönetmen:
John Carpenter Oyuncular: Kurt Russell (Yılan Plissken), Lee Van Cleef (Bob), Ernest Borgnine (Cabbie), Donald Pleasence (Başkan), Harry Dean Stanton (Beyin), Isaac Hayes (Duke), Adrienne Barbeau (Maggie) Yapım Yılı: 1981 Devam: Escape from L.A. (1996)


       Bilimkurgu sinemasının başarılı örnekleri arasında yer alan “New York’tan Kaçış”, 1997 yılının Amerika’sına dair bir fantezi niteliğindedir. Sayıları her geçen gün artan suçluları toplum içinden ayıklamak için, New York’un etrafı duvarlarla çevrilerek bir hapishaneye dönüştürülmüştür. Fakat Amerikan başkanının uçağı, sayısız mahkumun kendi düzenlerini kurdukları bu şehrin üstünden geçerken düşünce işler sarpa sarar. Başkanı kurtarma işi, bir entrikayla “Yılan” lakaplı Plissken’in üzerine yıkılacaktır. “New York’tan Kaçış”, devasa bir hapishaneye giriş, orada başkanı buluş ve beraberce dışarı kaçış olmak üzere üç zorlu aşamadan oluşuyor. John Carpenter ve Kurt Russell 1997 yılı yaklaşırken New York üzerine varsayımlarının gerçekleşmemesinden dolayı duydukları üzüntüden olacak, 1996 yılında bu defa “Los Angeles’tan Kaçış”ı çevirdiler. Devam filminin en dikkat çekici yanı Kurt Russell’ın hala 15 sene önceki Plissken görüntüsünü koruyabilmiş olmasıydı.

 

 

ÇOK GİZLİ (TOP SECRET)


Yönetmen:
Jim Abrahams, David Zucker, Jerry Zucker Oyuncular: Val Kilmer (Nick), Omar Sharif (Cedric), Warren Clarke (Von Horst), Tristram Jellinek (Crumpler), Peter Cushing (Kitapevi sahibi), Gertan Klauber (Belediye Reisi), Ian McNeice (Kör adam) Yapım Yılı: 1984

       Amerikan esprilerini arka arkaya sıralayarak Hollywood’un ünlü filmlerini alaya alan ZAZ ekibinin, en başarılı filmlerinden biri... Aslında İkinci Dünya Savaşı filmleri hedef seçilmiş ama bir sahne var ki, sanki yıllar sonra çevrilecek olan “The Shawshank Redemption-Esaretin Bedeli” filmi önceden tahmin edilerek gerçekleştirilmiş. Kahramanlarımız kurtarmaya çalıştıkları yaşlı bilim adamının yanına esir düşünce, kurtulmak için kafa yormaya başlarlar. Ancak kaçış yolları hazırdır. Yaşlı adam onlara küçük bir kaşıkla açtığı tüneli gösterdiğinde kahramanlarımızın gözleri fal taşı gibi açılır çünkü tünel yeni açılan İstanbul metrosundan farksızdır!

 

 

NERDESİN BE BİRADER?

(O BROTHER, WHERE ART THOU?)

Yönetmen: Coen Kardeşler Oyuncular: George Clooney (Everett), John Turturro (Pete), Tim Blake Nelson (Delson), Holly Hunter (Penny), John Goodman (Koca Dan Teague), Chris Thomas King (Tommy Johnson), Michael Badalucco (George Nelson) Yapım Yılı: 2000

 

       Homeros'un Odessa'sının Amerika'nın buhran yıllarına uyarlandığı eğlenceli bir film olan "Nerdesin Be Birader", üç kafadarın birbirlerine zincirli olarak Mississippi'deki hapishaneden kaçmalarıyla başlar. Coen Kardeşler'in filmlerinden alışıldık şekilde renkli ve sıra dışı karakterlerin sırayla beyazperdede boy gösterdikleri filmin hakkını vermek için, Amerikan tarihine ve Amerika'nın güney kısımlarının kültürüne hakim olmak gerekiyor. Yapım en iyi görüntü yönetimi ve en iyi uyarlama senaryo dallarında Oscar'a aday gösterildi. George Clooney ise en iyi erkek komedi/müzikal oyuncusu dalında Altın Küre'ye layık görüldü.

 

 

İÇERDEKİLER (DOWN BY LAW)


Yönetmen:
Jim Jarmusch Oyuncular: Tom Waits (Zack), John Lurie (Jack), Roberto Benigni (Roberto), Nicoletta Braschi (Nicoletta), Ellen Barkin (Laurette), Billie Neal (Bobbie), Rockets Redglare (Gig) Yapım Yılı: 1986


 
     Louisiana’daki bir hapishanede aynı hücreyi paylaşmakta olan Jack ve Zack, sevgilileri tarafından terk edildikten sonra suç işleyerek tutuklanmışlardır. Birbirlerinden hoşlanmayan bu iki mahkumun hayatı, aralarına Roberto adlı oldukça neşeli ve bir o kadar da geveze İtalyan tutuklunun katılmasından sonra değişir. Oldukça zeki bir insan olan Roberto, yeni arkadaşlarını bir kaçış planı yapmak için eşsiz çenesiyle ikna eder. Bundan sonrası ise özgürlüktür. Amerikan bağımsız sinemasının önde gelen yönetmenlerinden Jim Jarmush’un siyah-beyaz çekmeyi tercih ettiği “İçerdekiler”, 1996 yılında 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali sırasında ülkemizde de gösterildi. İtalyan mahkumu canlandıran Roberto Benigni, ileride “Hayat Güzeldir” ile ulaşacağı başarıların sinyallerini bu filmde veriyor.

 


BİZ MELEK DEĞİLİZ (WE’RE NO ANGELS)


Yönetmen: Neil Jordan Oyuncular: Robert De Niro (Ned), Sean Penn (Jim), Demi Moore (Molly), Hoyt Axton (Peder Levesque), Bruno Kirby (Deputy), Ray McAnally (Müdür), James Russo (Bobby) Yapım Yılı: 1989 Orijinali: We’re No Angels (1955)


              Acımasız katiller ve sadist gardiyanlarla dolu bir hapishaneden firar eden iki mahkum, geldikleri kasabada rahip kılığına girerler. Jim’in kasaba halkına hitap ettiği finaldeki göz yaşartıcı konuşması, eğer hayatları boyunca şans biraz yanlarında olsaydı, bazı suçluların ne kadar farklı insanlar olabileceklerinin mesajını verir. Usta yönetmenine ve güçlü oyuncu kadrosuna rağmen film, kimi eleştirmenler tarafından Michael Curtiz’in yönettiği ve başrollerini Humprey Bogart, Aldo Ray ve Peter Ustinov’un paylaştıkları orijinali kadar başarılı bulunmaz.

 

 

ESARETİN BEDELİ

(THE SHAWSHANK REDEMPTION)


Yönetmen: Frank Darabont Oyuncular: Tim Robbins (Andy), Morgan Freeman (Red), Bob Gunton (Müdür Norton), William Sadler (Heywood), Clancy Brown (Gardiyan Hadley), Mark Rolston (Bogs), James Whitmore (Brooks) Yapım Yılı: 1994
 
       Frank Darabont sinema için ilk yönetmenlik denemesi olan “Esaretin Bedeli” ile tüm sinemaseverleri şaşırtmayı başarmıştı. Hapishane içi yaşantıyı, iki insanın dostluğunu ve pişmanlık duygusunu anlatmadaki başarısı dışında, filmi mistik kılan bir başka etken daha var ki o da Darabont’un, hapishane binasını da bir karakter gibi ele alması. Mezun olduğunuz liseyi düşündüğünüzde içinizde uyanan hislerin bir benzerini, Red tuhaf şekilde hapishane duvarlarına karşı besliyor. Film, 20 seneye yayılan kaçış planı ve fantastik derecede mutlu biten sonuyla adeta “sabrın sonu selamettir” sözünü doğrulamaya çalışıyor. Stephen King’in “Rita Hayworth and the Shawshank Redemption” adlı kısa öyküsünden uyarlanan “Esaretin Bedeli”, en iyi film, en iyi erkek oyuncu (Morgan Freeman), en iyi uyarlama senaryo, en iyi özgün müzik (Thomas Newman), en iyi görüntü yönetimi, en iyi kurgu ve en iyi ses dallarında Oscar’a aday gösterilir. Filmi seyredenlerin akıllarında bir soru takılı kalır: Tünele girdikten sonra Andy posteri o kadar gergin ve iyi yapıştırmayı nasıl başarmıştır?

 

 

YEŞİL YOL (THE GREEN MILE)

 

Yönetmen: Frank Darabont Oyuncular: Tom Hanks (Paul), Michael Clarke Duncan (John Coffrey), David Morse (Brutus), Doug Hutchison (Percy), Michael Jeter (Delacroix), Sam Rockwell (Vahşi Bill), James Cromwell (Müdür Hal Moores) Yapım Yılı: 1999

 

       Frank Darabont ikinci yönetmenlik denemesinde de hapishanede geçen bir Stephen King hikayesini beyazperdeye uyarlar. Bu defaki hikayenin farkı ise, mahkumun gardiyanlar tarafından kaçmaya teşvik edilmesi ama onun tercihini "Verin elektriği kurtulayım bu zalim dünyadan" şeklinde yapması. Sinemada bugüne kadar anlatılan en insancıl hikayelerden biri olan film, idamlıklar koğuşuna getirilen korkutucu derecede iri ama altın kalpli aynı zamanda da mucizevi yeteneklere sahip John Coffrey'i konu alır. İşlemediği bir suçtan dolayı idama mahkum edilen Coffrey, dünyadaki tüm acıları ve zalimlikleri hissetmekten yorulmuş ve kendini bekleyen sonu çoktan kabullenmiştir. "Yeşil Yol" en iyi film, en iyi yardımcı erkek oyuncu (Michael C. Duncan), en iyi ses ve en iyi uyarlama senaryo (Frank Darabont) dallarında Oscar'a aday gösterilir. "Esaretin Bedeli"nde olduğu gibi yine Thomas Newman tarafından bestelenen müzik de filmin etkileyiciliğine ve duygusal derinliğine büyük katkıda bulunur.

 

 

TANGO & CASH


Yönetmen: Andrei Konchalovsky Oyuncular: Sylvester Stallone (Tango), Kurt Russell (Cash), Teri Hatcher (Kiki), Jack Palance (Yves), James Hong (Quan), Michael J. Pollard (Owen) Yapım Yılı: 1989


       Aksiyon sinemasının 80’li yıllardaki bilindik örneklerinden olan “Tango&Cash”in en akılda kalıcı sahnesi, bir iftira sonucu mahkum edilen iki kafadarın firar girişimleridir. Yıllar boyu tutukladıkları sayısız suçlu ile aynı hapishaneye tıkılan polisler, canlarını dişlerine takarak inanılmaz bir kaçış gerçekleştirirler. Aksiyon sineması içerisinde yer alan bir başka görkemli kaçış sahnesi ise 1997 yılında “Face/Off”da Nicolas Cage’e nasip olur.

 

 

KUSURSUZ DÜNYA (A PERFECT WORLD)


Yönetmen: Clint Eastwood Oyuncular: Kevin Costner (Butch), Clint Eastwood (Red), Laura Dern (Sally), T.J. Lowther (Phillip), Keith Szarabajka (Terry), Leo Burmester (Tom), Paul Hewitt (Dick), Bradley Whitford (Bobby Lee) Yapım Yılı: 1993

       1960’lı yıllarda Teksas’taki bir hapishaneden kaçan iki mahkum, yanlarına 5-6 yaşlarındaki bir erkek çocuğu rehine olarak alırlar. Yolda firariler arasında tartışma çıkınca biri diğerini öldürür ve çocukla beraber yola devam eder. Yolculukları sırasında kaçak ile çocuk arasında bir baba-oğul ilişkisi yaşanacak ama hikaye ne yazık ki mutlu sonla bitmeyecektir. Filmin ilginç yönlerinden birini de, kanun adamının peşine düştüğü suçluya karşı gösterdiği ılımlı yaklaşım oluşturur. Kevin Costner’ın alışılanın dışında bir portre çizdiği “Kusursuz Dünya”, Clint Eastwood’un özenli yönetimi sayesinde kalbur üstü bir kaçış ve yol filmi olmayı başarır.

 

 

GECEYARISI EKSPRESİ (MIDNIGHT EXPRESS)

Yönetmen: Alan Parker Oyuncular: Brad Davis (Billy Hayes), Randy Quaid (Jimmy), John Hurt (Max), Bo Hopkins (Tex), Irene Miracle (Susan), Paolo Bonacelli (Rıfkı), Norbert Weisser (Erich) Yapım Yılı: 1978 Ödül: En İyi Özgün Müzik (Giorgio Moroder) ve En İyi Uyarlama Senaryo Oscar'ı

 

       Esrar kaçakçılığından yakalanan ve İmralı Cezaevi'ne gönderilen Hayes'in, firarından sonra yazdığı otobiyografisinden uyarlanan tam bir "kabus film". Uluslararası arenada ülkemizin adını kötüye çıkardığı gerekçesiyle yıllarca Türkiye'de gösterilmeyen filmi, özel televizyonlar yayına başladıktan sonra izleyebilmiştik. Yıllar sonra hikayenin kahramanı Hayes ve senaryo yazarı Oliver Stone filmin etkileyiciliğini arttırmak için gerçeklerden sapıldığını itiraf ederek günah çıkardılar. Ne diyelim? Dal rüzgarı affeder ama kırılmıştır bir kere. Artistik açıdan başarılı olan yapım en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi yardımcı erkek oyuncu (John Hurt) ve en iyi kurgu dallarında da Oscar'a aday gösterilir. En iyi drama filmi dahil olmak üzere 6 dalda Altın Küre kazanır.

 

UNICEF Türkiye

 

Paylaşın

Facebook Twitter

 

Özel Arama

 

 

Anasayfa    Seyahat    Sinema    Beşiktaş JK    Radyo Nova    Çizgi Roman

 

Sitedeki yazılardan kaynak göstermek suretiyle alıntı yapılabilir.