KELEBEK
(PAPILLON)
Yönetmen: Franklin J. Schaffner Oyuncular: Steve McQueen (Henri 'Papillon' Charriere), Dustin Hoffman (Louis), Victor Jory (Kızılderili şefi), Don Gordon (Julot), Anthony Zerbe (Toussaint), Robert Deman (Maturette), Woodrow Parfrey (Clusiot), Bill Mumy (Lariot), William Smithers (Müdür Barrot), Mills Watson (Gardiyan) Yapım Yılı: 1973
Ömrü bir gün olsa en mutlu olacak kelebek Henri Charriere olurdu herhalde. Vücudundaki dövmeden dolayı kelebek lakabını alan Charriere'in gerçek yaşam öyküsünden uyarlanan yapım için, "Geceyarısı Ekspresi" ile beraber bugüne kadarki en irrite edici hapishane filmi desek yeridir. Haksız yere cinayetle suçlanan Charriere'nin 1968 yılında yazdığı otobiyografisinden uyarlanan filmde, yüreğimizi daraltan sayısız sahneye şahit oluruz. Birçok firar girişimi ve hücre cezaları sonunda yolu Şeytan Adası'na düşen Charriere, burada cesaret isteyen son bir girişimde daha bulunacaktır. McQueen aynı duruma bu filmden on yıl önce "Büyük Firar"da da düşmüştü ama o hikayedeki cazibesinden bu defa nasibini almıyor. Yapım sadece en iyi özgün müzik (Jerry Goldsmith) dalında Oscar'a aday gösterilir ama McQueen en iyi erkek drama oyuncusu dalında Altın Küre kazanır.
KADER
BAĞLAYINCA (THE DEFIANT ONES)
Yönetmen: Stanley Kramer Oyuncular: Tony Curtis (John), Sidney
Poitier (Noah), Theodore Bikel (Şerif Max), Charles McGraw
(Frank), Lon Chaney Jr. (Sam), Cara Williams (İsimsiz kadın),
Claude Akins (Mack) Yapım Yılı:
1958 Ödül: En İyi Özgün Senaryo ve En İyi Görüntü
Yönetmeni Oscar'ı
Birbirlerine zincirle bağlı biri
zenci diğeri beyaz iki mahkum güneydeki bir hapishaneden firar
ederler. Peşlerinde polis olmasına rağmen yol boyunca
birbirleriyle didişmekten geri kalmayan firariler,
sığınabilecekleri bir yer ararlar. Amerikanın güneyinde
olmaları zenci mahkumun işini daha da güçleştirmektedir çünkü o
dönemde güney insanlarının siyahlara bakışı pek iç açıcı
değildir. Beyaz firariyse çocuğuyla beraber yaşayan bir kadına
aşık olacaktır. İyi bir kaçış filmi olmaktan öte, iyi bir dönem
filmi olan Kader Bağlayınca, en iyi film, en iyi yönetmen,
en iyi erkek
oyuncu (Tony Curtis ve Sidney Poitier), en iyi yardımcı erkek oyuncu
(Theodore Bikel), en iyi yardımcı kadın oyuncu (Cara Williams) ve
en iyi kurgu
dallarında Oscara aday gösterilir. Başrollerini Laurence
Fishburne ve Stephen Baldwinin oynadıkları 1996 tarihli Fled,
bu filmden yola çıkılarak yapılmış ama kalite olarak yanına bile
yaklaşmayı başaramamıştır.
BÜYÜK FİRAR (THE
GREAT ESCAPE)
Yönetmen:
John Sturges Oyuncular: Steve McQueen (Hilts), James
Garner (Hendley), Richard Attenborough (Bartlett), James Donald
(Ramsey), Charles Bronson (Willinski), Donald Pleasence (Blythe),
James Coburn (Sedgwick)
Yapım Yılı: 1963 Devam: The Great Escape II: The
Untold Story (1988) (TV filmi)
İkinci Dünya Savaşı sırasında
yaşanan gerçek bir kaçış hikayesini anlatan Büyük Firar, üç
saate yakın süresiyle sinema tarihi boyunca yapılmış en
eğlenceli ve heyecanlı filmlerden biridir. Bir Nazi toplama
kampında esir düşen müttefik kuvvetlere ait askerler,
başarısızlıkla sonuçlanan birkaç bireysel firar girişiminden
sonra topluca kaçmak için tünel kazmaya başlarlar. Kamptakilerin
büyük bir kısmı firar etmeyi başarsa da hemen hemen tamamına
yakını tekrar yakalanır ve Naziler tarafından katledilir.
Mükemmel oyuncu kadrosu, harika görüntüleri (renkli) ve Elmer
Bernsteinın etkili müziği sayesinde sinema klasikleri arasına
girmeyi başaran Büyük Firarın en unutulmaz anı, Steve
McQueenin özgürlüğü birkaç santimle kaçırdığı motosiklet
sahnesidir. Film en iyi kurgu dalında Oscara aday gösterilir.
PARMAKLIKLAR ARKASINDA (COOL
HAND LUKE)
Yönetmen:
Stuart Rosenberg Oyuncular: Paul Newman (Luke), George Kennedy (Dragline), J.D.
Cannon (Red), Lou Antonio (Koko), Robert Drivas (Steve),
Strother Martin (Patron), Jo Van Fleet (Arletta) Yapım Yılı:
1967 Ödül: En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Oscarı (George
Kennedy)
Parkmetreleri kırarken yakalanan Luke lakaplı serseri bir
genç, mahkumların yol işlerinde çalıştırıldığı kamp şeklinde bir
hapishaneye gönderilir. İlk başta soğuk karşılanan Luke, daha
sonra patron şeklinde hitap edilen görevlilere karşı
gösterdiği mücadele ve kaçma girişimleriyle mahkumların gözünde
bir numaralı adam olmayı başarır. Bir saat içinde 50 haşlanmış
yumurta yeme iddiası gibi eğlenceli sahnelere sahip olan film,
içinde gizlemeye çalıştığı yoğun hüznü finalinde ortaya çıkarır.
Son firar girişimi Lukea pahalıya mal olacaktır. En iyi erkek
oyuncu (Paul Newman), en iyi uyarlama senaryo ve en iyi özgün müzik (Lalo
Schifrin) dallarında Oscara aday gösterilen film, defalarca
izlenilse bile çekiciliğini asla yitirmiyor. Tecrübeli oyuncu
George Kennedy ise kazandığı ödülü sonuna kadar hak ediyor.
Patron rolündeki Strother Martin'in sarf ettiği, sinema tarihine
geçen "What we've got
here is... failure to communicate"
(Burda sahip olduğumuz şey... iletişim eksikliği) cümlesi yıllar
sonra Guns N' Roses'ın "Civil War" şarkısının girişinde
kullanılır.
PARAYI AL VE KAÇ (TAKE THE MONEY AND RUN)
Yönetmen:
Woody Allen Oyuncular: Woody Allen (Virgil), Janet Margolin (Louise), Marcel
Hillaire (Fritz), Lonny Chapman (Jake), Jan Merlin (Al), James
Anderson (Müdür), Jacquelyn Hyde (Miss Blaire) Yapım Yılı:
1969
Woody Allen kendine özgü mizahıyla kaçış filmlerini alaya
alıyor. Kader Bağlayınca filmine bariz göndermelerde bulunan
sahneler dışında, Parayı Al ve Kaçta unutulmaz bir kaçış
denemesine de şahit oluruz. Woody Allenın canlandırdığı Virgil,
hücresindeki sabunu oyarak onu tabanca şekline sokar ve ayakkabı
cilası ile de boyar. Planı tıkır tıkır işleyen ve gardiyanları
esir almayı başaran Virgilin tek şanssızlığı ise dışarı
çıktığında yağmura yakalanması olur. Şanssız firari birkaç
saniye içinde kendini bir köpük yığınıyla gardiyanları tehdit
eder pozisyonda bulur. Görüldüğü gibi zeki, yaratıcı ve
becerikli olmak da bazen neticeye ulaşmak için yeterli olmuyor!
ALCATRAZDAN KAÇIŞ (ESCAPE FROM
ALCATRAZ)
Yönetmen:
Don Siegel Oyuncular: Clint Eastwood (Frank), Patrick McGoohan (Müdür), Robert
Blossom (Doc), Fred Ward (John), Paul Benjamin (İngiliz), Larry
Hankin (Charley), Jack Thibeau (Clarence) Yapım Yılı:
1979
Dünyanın en meşhur ve kaçılması en zor hapishanesini konu
alan gerçek bir hikaye... Alcatrazdan Kaçış, 1962 yılında
gerçekleşen firar olayını neredeyse bir belgesel titizliğinde
ele alıyor. Hatta o kadar eğitici ki, filmi izleyen herkes aynı
yöntemi kullanarak Alcatrazdan kaçmayı başarabilir. Film,
Cehennem Silahı serisinin sempatik zenci oyuncusu Danny
Gloverın rol aldığı ilk yapım olma özelliğine de sahip...
Günümüzde turistik gezilere ev sahipliği yapmaktan başka bir
işlevi olmayan tarihi hapishane, 1996 yılında The Rock
filminde bir kez daha beyazpedede göründü. Nicolas Cage ve Sean
Connerynin canlandırdıkları kahramanların amacı bu kez firar
etmek değil, aksine kötü niyetli bir askeri birliğin eline geçen
Alcatraza girmeyi başarmaktı.
NEW YORKTAN KAÇIŞ (ESCAPE FROM NEW YORK)
Yönetmen:
John Carpenter Oyuncular: Kurt Russell (Yılan Plissken), Lee Van Cleef (Bob),
Ernest Borgnine (Cabbie), Donald Pleasence (Başkan), Harry Dean
Stanton (Beyin), Isaac Hayes (Duke), Adrienne Barbeau (Maggie)
Yapım Yılı: 1981 Devam: Escape from L.A. (1996)
Yönetmen: Coen Kardeşler Oyuncular: George Clooney (Everett), John
Turturro (Pete), Tim Blake Nelson (Delson), Holly Hunter (Penny), John Goodman (Koca
Dan Teague), Chris Thomas King (Tommy
Johnson), Michael Badalucco (George Nelson) Yapım Yılı:
2000
Homeros'un Odessa'sının
Amerika'nın buhran yıllarına uyarlandığı eğlenceli bir film olan
"Nerdesin Be Birader", üç kafadarın birbirlerine zincirli olarak
Mississippi'deki hapishaneden kaçmalarıyla başlar. Coen
Kardeşler'in filmlerinden alışıldık şekilde renkli ve sıra
dışı karakterlerin sırayla beyazperdede boy gösterdikleri filmin
hakkını vermek için, Amerikan tarihine ve Amerika'nın güney
kısımlarının kültürüne hakim olmak gerekiyor. Yapım en iyi
görüntü yönetimi ve en iyi uyarlama senaryo dallarında Oscar'a
aday gösterildi. George Clooney ise en iyi erkek komedi/müzikal
oyuncusu dalında Altın Küre'ye layık görüldü.
Bilimkurgu sinemasının başarılı örnekleri arasında yer
alan New Yorktan Kaçış, 1997 yılının Amerikasına dair bir
fantezi niteliğindedir. Sayıları her geçen gün artan suçluları
toplum içinden ayıklamak için, New Yorkun etrafı duvarlarla
çevrilerek bir hapishaneye dönüştürülmüştür. Fakat Amerikan
başkanının uçağı, sayısız mahkumun kendi düzenlerini kurdukları
bu şehrin üstünden geçerken düşünce işler sarpa sarar. Başkanı
kurtarma işi, bir entrikayla Yılan lakaplı Plisskenin üzerine
yıkılacaktır. New Yorktan Kaçış, devasa bir hapishaneye
giriş, orada başkanı buluş ve beraberce dışarı kaçış olmak üzere
üç zorlu aşamadan oluşuyor. John Carpenter ve Kurt Russell 1997
yılı yaklaşırken New York üzerine varsayımlarının
gerçekleşmemesinden dolayı duydukları üzüntüden olacak, 1996
yılında bu defa Los Angelestan Kaçışı çevirdiler. Devam
filminin en dikkat çekici yanı Kurt Russellın hala 15 sene
önceki Plissken görüntüsünü koruyabilmiş olmasıydı.ÇOK GİZLİ (TOP SECRET)
Yönetmen:
Jim Abrahams, David Zucker, Jerry Zucker Oyuncular: Val Kilmer (Nick), Omar Sharif (Cedric), Warren Clarke
(Von Horst), Tristram Jellinek (Crumpler), Peter Cushing
(Kitapevi sahibi), Gertan Klauber (Belediye Reisi), Ian McNeice
(Kör adam) Yapım Yılı: 1984
Amerikan esprilerini arka arkaya sıralayarak Hollywoodun
ünlü filmlerini alaya alan ZAZ ekibinin, en başarılı
filmlerinden biri... Aslında İkinci Dünya Savaşı filmleri hedef
seçilmiş ama bir sahne var ki, sanki yıllar sonra çevrilecek
olan The Shawshank Redemption-Esaretin Bedeli filmi önceden
tahmin edilerek gerçekleştirilmiş. Kahramanlarımız kurtarmaya
çalıştıkları yaşlı bilim adamının yanına esir düşünce, kurtulmak
için kafa yormaya başlarlar. Ancak kaçış yolları hazırdır. Yaşlı
adam onlara küçük bir kaşıkla açtığı tüneli gösterdiğinde
kahramanlarımızın gözleri fal taşı gibi açılır çünkü tünel yeni
açılan İstanbul metrosundan farksızdır!NERDESİN BE BİRADER?
İÇERDEKİLER (DOWN BY LAW)
Yönetmen:
Jim Jarmusch Oyuncular: Tom Waits (Zack), John Lurie (Jack), Roberto Benigni
(Roberto), Nicoletta Braschi (Nicoletta), Ellen Barkin
(Laurette), Billie Neal (Bobbie), Rockets Redglare (Gig)
Yapım Yılı: 1986
Louisianadaki bir hapishanede aynı hücreyi paylaşmakta
olan Jack ve Zack, sevgilileri tarafından terk edildikten sonra
suç işleyerek tutuklanmışlardır. Birbirlerinden hoşlanmayan bu
iki mahkumun hayatı, aralarına Roberto adlı oldukça neşeli ve
bir o kadar da geveze İtalyan tutuklunun katılmasından sonra
değişir. Oldukça zeki bir insan olan Roberto, yeni arkadaşlarını
bir kaçış planı yapmak için eşsiz çenesiyle ikna eder. Bundan
sonrası ise özgürlüktür. Amerikan bağımsız sinemasının önde
gelen yönetmenlerinden Jim Jarmushun siyah-beyaz çekmeyi tercih
ettiği İçerdekiler, 1996 yılında 15. Uluslararası İstanbul
Film Festivali sırasında ülkemizde de gösterildi. İtalyan
mahkumu canlandıran Roberto Benigni, ileride Hayat Güzeldir
ile ulaşacağı başarıların sinyallerini bu filmde veriyor.
BİZ MELEK DEĞİLİZ (WERE
NO ANGELS)
Yönetmen: Neil Jordan Oyuncular: Robert De Niro (Ned), Sean Penn (Jim), Demi Moore
(Molly), Hoyt Axton (Peder Levesque), Bruno Kirby (Deputy), Ray
McAnally (Müdür), James Russo (Bobby) Yapım Yılı: 1989
Orijinali: Were No Angels (1955)
Acımasız katiller ve sadist gardiyanlarla dolu bir
hapishaneden firar eden iki mahkum, geldikleri kasabada rahip
kılığına girerler. Jimin kasaba halkına hitap ettiği finaldeki
göz yaşartıcı konuşması, eğer hayatları boyunca şans biraz
yanlarında olsaydı, bazı suçluların ne kadar farklı insanlar
olabileceklerinin mesajını verir. Usta yönetmenine ve güçlü
oyuncu kadrosuna rağmen film, kimi eleştirmenler tarafından
Michael Curtizin yönettiği ve başrollerini Humprey Bogart, Aldo
Ray ve Peter Ustinovun paylaştıkları orijinali kadar başarılı
bulunmaz.
(THE SHAWSHANK REDEMPTION)
Yönetmen: Frank Darabont Oyuncular: Tim Robbins (Andy), Morgan Freeman (Red), Bob Gunton
(Müdür Norton), William Sadler (Heywood), Clancy Brown (Gardiyan
Hadley), Mark Rolston (Bogs), James Whitmore (Brooks) Yapım
Yılı: 1994
Frank Darabont sinema için ilk yönetmenlik denemesi olan Esaretin
Bedeli ile tüm sinemaseverleri şaşırtmayı başarmıştı. Hapishane
içi yaşantıyı, iki insanın dostluğunu ve pişmanlık duygusunu
anlatmadaki başarısı dışında, filmi mistik kılan bir başka etken
daha var ki o da Darabontun, hapishane binasını da bir karakter
gibi ele alması. Mezun olduğunuz liseyi düşündüğünüzde içinizde
uyanan hislerin bir benzerini, Red tuhaf şekilde hapishane
duvarlarına karşı besliyor. Film, 20 seneye yayılan kaçış planı
ve fantastik derecede mutlu biten sonuyla adeta sabrın sonu
selamettir sözünü doğrulamaya çalışıyor. Stephen Kingin Rita
Hayworth and the Shawshank Redemption adlı kısa öyküsünden
uyarlanan Esaretin Bedeli, en iyi film, en iyi erkek oyuncu (Morgan Freeman),
en iyi uyarlama senaryo, en iyi özgün müzik (Thomas Newman), en
iyi görüntü
yönetimi, en iyi kurgu ve en iyi ses dallarında Oscara aday gösterilir.
Filmi seyredenlerin akıllarında bir soru takılı kalır: Tünele
girdikten sonra Andy posteri o kadar gergin ve iyi yapıştırmayı
nasıl başarmıştır?
YEŞİL
YOL (THE GREEN MILE)
Yönetmen: Frank Darabont Oyuncular: Tom Hanks (Paul), Michael Clarke Duncan (John Coffrey), David Morse (Brutus), Doug Hutchison (Percy), Michael Jeter (Delacroix), Sam Rockwell (Vahşi Bill), James Cromwell (Müdür Hal Moores) Yapım Yılı: 1999
Frank Darabont ikinci yönetmenlik denemesinde de hapishanede geçen bir Stephen King hikayesini beyazperdeye uyarlar. Bu defaki hikayenin farkı ise, mahkumun gardiyanlar tarafından kaçmaya teşvik edilmesi ama onun tercihini "Verin elektriği kurtulayım bu zalim dünyadan" şeklinde yapması. Sinemada bugüne kadar anlatılan en insancıl hikayelerden biri olan film, idamlıklar koğuşuna getirilen korkutucu derecede iri ama altın kalpli aynı zamanda da mucizevi yeteneklere sahip John Coffrey'i konu alır. İşlemediği bir suçtan dolayı idama mahkum edilen Coffrey, dünyadaki tüm acıları ve zalimlikleri hissetmekten yorulmuş ve kendini bekleyen sonu çoktan kabullenmiştir. "Yeşil Yol" en iyi film, en iyi yardımcı erkek oyuncu (Michael C. Duncan), en iyi ses ve en iyi uyarlama senaryo (Frank Darabont) dallarında Oscar'a aday gösterilir. "Esaretin Bedeli"nde olduğu gibi yine Thomas Newman tarafından bestelenen müzik de filmin etkileyiciliğine ve duygusal derinliğine büyük katkıda bulunur.
Yönetmen:
Andrei Konchalovsky Oyuncular: Sylvester Stallone (Tango), Kurt
Russell (Cash), Teri Hatcher (Kiki), Jack Palance (Yves), James
Hong (Quan), Michael J. Pollard (Owen) Yapım Yılı: 1989
Aksiyon sinemasının 80li
yıllardaki bilindik örneklerinden olan Tango&Cashin en akılda
kalıcı sahnesi, bir iftira sonucu mahkum edilen iki kafadarın
firar girişimleridir. Yıllar boyu tutukladıkları sayısız suçlu
ile aynı hapishaneye tıkılan polisler, canlarını dişlerine
takarak inanılmaz bir kaçış gerçekleştirirler. Aksiyon sineması
içerisinde yer alan bir başka görkemli kaçış sahnesi ise 1997
yılında Face/Offda Nicolas Cagee nasip olur.
KUSURSUZ DÜNYA (A
PERFECT
WORLD)
Yönetmen:
Clint Eastwood Oyuncular: Kevin Costner (Butch), Clint
Eastwood (Red), Laura Dern (Sally), T.J. Lowther (Phillip),
Keith Szarabajka (Terry), Leo Burmester (Tom), Paul Hewitt (Dick),
Bradley Whitford (Bobby Lee) Yapım Yılı: 1993
1960lı yıllarda Teksastaki bir
hapishaneden kaçan iki mahkum, yanlarına 5-6 yaşlarındaki bir
erkek çocuğu rehine olarak alırlar. Yolda firariler arasında
tartışma çıkınca biri diğerini öldürür ve çocukla beraber yola
devam eder. Yolculukları sırasında kaçak ile çocuk arasında bir
baba-oğul ilişkisi yaşanacak ama hikaye ne yazık ki mutlu sonla
bitmeyecektir. Filmin ilginç yönlerinden birini de, kanun
adamının peşine düştüğü suçluya karşı gösterdiği ılımlı yaklaşım
oluşturur. Kevin Costnerın alışılanın dışında bir portre
çizdiği Kusursuz Dünya, Clint Eastwoodun özenli yönetimi
sayesinde kalbur üstü bir kaçış ve yol filmi olmayı başarır.
GECEYARISI EKSPRESİ (MIDNIGHT
EXPRESS)
Yönetmen: Alan Parker Oyuncular: Brad Davis (Billy Hayes), Randy Quaid (Jimmy), John Hurt (Max), Bo Hopkins (Tex), Irene Miracle (Susan), Paolo Bonacelli (Rıfkı), Norbert Weisser (Erich) Yapım Yılı: 1978 Ödül: En İyi Özgün Müzik (Giorgio Moroder) ve En İyi Uyarlama Senaryo Oscar'ı
Esrar kaçakçılığından yakalanan ve İmralı Cezaevi'ne gönderilen Hayes'in, firarından sonra yazdığı otobiyografisinden uyarlanan tam bir "kabus film". Uluslararası arenada ülkemizin adını kötüye çıkardığı gerekçesiyle yıllarca Türkiye'de gösterilmeyen filmi, özel televizyonlar yayına başladıktan sonra izleyebilmiştik. Yıllar sonra hikayenin kahramanı Hayes ve senaryo yazarı Oliver Stone filmin etkileyiciliğini arttırmak için gerçeklerden sapıldığını itiraf ederek günah çıkardılar. Ne diyelim? Dal rüzgarı affeder ama kırılmıştır bir kere. Artistik açıdan başarılı olan yapım en iyi film, en iyi yönetmen, en iyi yardımcı erkek oyuncu (John Hurt) ve en iyi kurgu dallarında da Oscar'a aday gösterilir. En iyi drama filmi dahil olmak üzere 6 dalda Altın Küre kazanır.
Paylaşın
Özel Arama
Anasayfa Seyahat Sinema Beşiktaş JK Radyo Nova Çizgi Roman
Sitedeki yazılardan kaynak göstermek suretiyle alıntı yapılabilir.